W dniu 14 marca 2024 roku wchodzi w życie kolejna część nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego dotycząca m.in. doręczeń elektronicznych pism sądowych za pośrednictwem portalu informacyjnego oraz organizacji posiedzeń zdalnych w postępowaniach cywilnych.
Doręczenia elektroniczne pism sądowych
Nowe przepisy mają umożliwi sądowi doręczanie pism zawodowemu pełnomocnikowi (np. adwokatowi, radcy prawnemu) w sposób elektroniczny za pośrednictwem portalu informacyjnego, co ma następować wyłącznie poprzez umieszczenie treści pisma w portalu informacyjnym w sposób umożliwiający uzyskanie przez odbiorcę dokumentu potwierdzającego doręczenie tego pisma adresatowi.
Doręczenie elektroniczne nie dotyczy sytuacji, gdy:
- pismo podlega doręczeniu wraz z odpisami pism procesowych stron lub innym dokumentem niepochodzącym od sądu (chyba, że sąd dysponuje jego elektroniczną kopią);
- ze względu na charakter pisma nie jest to niemożliwe (np. gdy zachodzi potrzeba wydania stronie uwierzytelnionego odpisu orzeczenia lub tytułu wykonawczego).
Nowe przepisy przewidują tzw. fikcję doręczenia czyli sytuację, gdy pismo uznaje się za doręczone elektronicznie w chwili wskazanej w dokumencie potwierdzającym jego doręczenie. W przypadku braku takiego dokumentu doręczenie uznaje się za skuteczne po upływie 14 dni od dnia umieszczenia treści pisma w tym portalu.
Nowość – udostępnianie akt sprawy za pośrednictwem portalu informacyjnego
Nowe przepisy wprowadzają możliwość przeglądania akt sprawy oraz udostępniania stronom i uczestnikom postępowania odpisów, kopii lub wyciągów z akt sprawy za pośrednictwem portalu informacyjnego.
Posiedzenia zdalne
Nowelizacja umożliwi przeprowadzenie posiedzenia sądowego w formie zdalnej, czyli przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających jego przeprowadzenie na odległość. Takie posiedzenie może odbyć się tylko wtedy, gdy charakter czynności, konieczność ochrony praw procesowych stron i prawidłowego toku postępowania nie stoją temu na przeszkodzie.
W przypadku zarządzenia posiedzenia zdalnego na sali sądowej przebywać będą mogli jedynie sąd i protokolant. Takie posiedzenie może zostać wyznaczone z urzędu lub na wniosek osoby, która ma w nim uczestniczyć i wskazała sądowi adres swojej poczty elektronicznej. Osobą tą może być strona procesowa lub inna osoba uczestnicząca w postępowaniu. Wniosek musi trafić do sądu w terminie 7 dni jest od dnia doręczenia zawiadomienia albo wezwania tej osoby na posiedzenie.
Jeśli wniosek zostanie uwzględniony albo posiedzenie zdalne zostanie wyznaczone z urzędu to strona lub inna osoba uczestnicząca w postępowaniu będzie mogła zgłosić sądowi zamiar zdalnego udziału w posiedzeniu i w tym wypadku termin do złożenia stosownego wniosku wynosi co najmniej 3 dni robocze przed wyznaczonym terminem posiedzenia, a we wniosku należy wskazać adres poczty elektronicznej, na który zostanie przesłany specjalny link umożliwiający połączenie się z sądem i zdalne uczestnictwo w posiedzeniu.
Jeśli zgłoszenie wniosku o przeprowadzenie posiedzenia zdalnego nie będzie skutecznie zgłoszone (np. po terminie albo przez niewłaściwą osobę), albo też uprawniona osoba nie zgłosi wcale zamiaru zdalnego udziału w posiedzeniu, będzie zobowiązana do osobistego stawiennictwa na posiedzeniu w budynku sądu prowadzącego postępowanie i to bez dodatkowego jej wezwania przez sąd.
Inna reguła będzie obowiązywać w odniesieniu do osoby pozbawionej wolności – przewodniczący będzie mógł zarządzić jej uczestnictwo w czynnościach procesowych wyłącznie w ramach posiedzenia zdalnego. Wówczas w miejscu przebywania tej osoby będzie musiał stawić się także przedstawiciel administracji zakładu karnego lub aresztu śledczego, pełnomocnik (jeżeli został ustanowiony) oraz tłumacz (jeżeli został powołany).
Przepisów o posiedzeniu zdalnym nie stosuje się do posiedzeń odbywających się przy drzwiach zamkniętych, chyba że wszyscy uczestnicy czynności przebywają w budynkach sądowych.
Przeprowadzenie dowodu na odległość w ramach posiedzenia zdalnego – jak to się robi?
Nowa regulacja przewiduje przeprowadzenie dowodu na odległość w ramach posiedzenia zdalnego, o ile jednak nie sprzeciwia się temu charakter dowodu.
Strona zainteresowana przeprowadzeniem dowodu na odległość, musi złożyć stosowny wniosek dowodowy wskazując w nim jednocześnie, że domaga się jego przeprowadzenia w ramach posiedzenia zdalnego. Jeśli sąd postanowi o przesłuchaniu świadka w trybie zdalnym, a zatem poza salą sądową, strona może sprzeciwić się przeprowadzeniu tego dowodu w terminie 7 dni od dnia powiadomienia jej o takim trybie przesłuchania. W razie skutecznego wniesienia sprzeciwu sąd wzywa świadka do osobistego stawiennictwa na sali sądowej, gdzie w sposób tradycyjny składa on swoje zeznania.
Reasumując…
Kolejna część nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego, która wejdzie w życie w dniu 14 marca 2024 roku, wprowadzając nowe przepisy ugruntowuje ukształtowaną już wcześniej praktykę sądową, będącą pokłosiem przepisów ustawy epizodycznej regulującą postępowanie w czasie pandemii COVID-19. Jest to jednocześnie od dawna oczekiwana zmiana związana z postępującą informatyzacją postępowań sądowych.