Opieka naprzemienna, znana również jako „wspólna opieka” lub „opiekowanie się dzieckiem na przemian” staje się coraz bardziej popularna wśród naszych klientów. W artykule przedstawimy, czym jest opieka naprzemienna, jak działa w polskim systemie prawnym oraz jakie są jej zalety i wyzwania.
Czym jest opieka naprzemienna?
Opieka naprzemienna to rozwiązanie, w którym dziecko mieszka na zmianę z obojgiem rodziców w określonych okresach czasu, które są ustalane w sposób równy lub bliski równemu podziałowi. Oznacza to, że dziecko spędza część czasu w jednym domu, a część w drugim, co pozwala mu utrzymywać regularny kontakt z obojgiem rodziców. Praktyka ta jest coraz częściej stosowana, szczególnie w sytuacjach, gdzie oboje rodziców wykazują gotowość i zdolność do współpracy w kwestii wychowania dziecka.
Opieka naprzemienna w polskim prawie
W polskim systemie prawnym kwestie związane z opieką nad dziećmi reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Zgodnie z przepisami, decyzja o tym, jaki rodzaj opieki nad dzieckiem będzie odpowiedni, zależy od sądu rodzinnego. Zasadniczo sąd kieruje się interesem dziecka, biorąc pod uwagę jego dobro, emocjonalny rozwój oraz możliwość utrzymania zdrowych relacji z obojgiem rodziców.
Opieka naprzemienna nie jest osobno uregulowana. Pojawiła się w naszej praktyce sądowej wzorem państw unijnych, gdzie takie modele funkcjonują od dawna. Rozważając opiekę naprzemienną, Sąd bierze pod uwagę:
- Relacje dziecka z rodzicami – sąd ocenia, czy dziecko ma silną więź z obojgiem rodziców, czy potrafią oni współpracować w kwestiach wychowawczych.
- Zdolność rodziców do współpracy – opieka naprzemienna wymaga od rodziców umiejętności komunikacji i współdziałania. Wyjątkowo może to być także umiejętność „nieprzeszkadzania” sobie.
- Miejsce zamieszkania – sąd oceni, czy warunki mieszkaniowe każdego z rodziców są odpowiednie dla dziecka oraz czy dziecko ma zapewniony komfort i bezpieczeństwo w obu miejscach.
Zalety opieki naprzemiennej
- Utrzymanie więzi z obojgiem rodziców. Opieka naprzemienna daje dziecku możliwość regularnego kontaktu z obojgiem rodziców. To rozwiązanie szczególnie ważne w przypadkach, gdy oboje rodziców mają silne więzi z dzieckiem i chcą aktywnie uczestniczyć w jego wychowaniu.
- Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa dziecka. Dzieci, które mają możliwość utrzymywania relacji z obojgiem rodziców, mogą czuć się bardziej stabilnie emocjonalnie. Dają im to poczucie, że oboje rodzice są za nie odpowiedzialni, co może wpłynąć na lepsze przystosowanie się do sytuacji po rozwodzie lub separacji.
- Równomierny podział obowiązków wychowawczych. Wspólna opieka pozwala na równomierne rozłożenie obowiązków związanych z wychowaniem dziecka, co może ułatwić życie obojgu rodzicom, zwłaszcza w kontekście zawodowym.
Wyzwania związane z opieką naprzemienną
- Wysoki poziom współpracy między rodzicami. Opieka naprzemienna wymaga bardzo dobrej współpracy między rodzicami. Muszą oni podejmować decyzje wspólnie, zarówno dotyczące wychowania dziecka, jak i kwestii takich jak szkoła, zdrowie czy hobby dziecka. Jeśli rodzice mają trudności w komunikacji, opieka naprzemienna może być problematyczna.
- Zmiana miejsca zamieszkania. Dziecko, które musi regularnie zmieniać miejsce pobytu, może mieć trudności w przyzwyczajeniu się do dwóch różnych domów. Może to także wiązać się z koniecznością organizowania transportu, co w przypadku rodziców mieszkających daleko od siebie, staje się logistycznym wyzwaniem.
- Potrzebna jest stabilność emocjonalna dziecka. Opieka naprzemienna może być mniej skuteczna, jeśli dziecko nie jest w stanie poradzić sobie z rozłąką z jednym z rodziców. Czasami dziecko może odczuwać niepokój lub stres, szczególnie w młodszych latach życia.
Jak uzyskać opiekę naprzemienną?
Proces uzyskania opieki naprzemiennej rozpoczyna się zazwyczaj w momencie, gdy rodzice składają wniosek do sądu o określenie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej oraz kontaktów z dzieckiem. Jeśli oboje rodzice są zgodni co do podziału opieki naprzemiennej, mogą przedstawić swoje stanowisko w sądzie, który następnie oceni, czy taki podział jest najlepszy dla dobra dziecka.
W przypadku braku porozumienia między rodzicami, sąd podejmuje decyzję, biorąc pod uwagę interes dziecka, jego potrzeby emocjonalne, społeczne i edukacyjne, a także zdolność rodziców do współpracy.
Najczęściej w procesie ustanowienia opieki naprzemiennej weźmie udział biegły psycholog.
Podsumowanie
Opieka naprzemienna to rozwiązanie, które staje się coraz bardziej popularne w polskim prawie rodzinnym. Jest to korzystne dla dzieci, które utrzymują bliskie więzi z obojgiem rodziców, pod warunkiem, że ci potrafią współpracować i utrzymać stabilność wychowawczą. Pomimo licznych zalet, wymaga ona dużej odpowiedzialności i umiejętności porozumienia się między rodzicami. Warto, aby przed podjęciem decyzji o opiece naprzemiennej rodzice skonsultowali się z prawnikiem specjalizującym się w prawie rodzinnym, który pomoże im zrozumieć wszystkie aspekty tego rozwiązania. Nie w każdym przypadku opieka naprzemienna jest możliwa i dobra dla dziecka – właściwy model uregulowania opieki nad dzieckiem wymaga rozważenia wielu kwestii.