W dniu 26 marca 2020 roku na stronach sejmowych ukazał się oficjalny projekt specustawy, mającej na celu wprowadzenie szeregu rozwiązań związanych z szerzącą się epidemią koronawirusa, zwanych powszechnie tarczą antykryzysową. Dziś Sejm ma się zająć głosowaniem nad tą ustawą. Projekt jest obszerny – liczy ponad 170 stron testu i zmienia nie tylko ustawę z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. Poz. 374), ale również szereg innych ustaw. Postanowiliśmy sprawdzić jakie instrumenty i rozwiązania w tych kryzysowych czasach przygotował dla nas rząd, w pierwszej kolejności skupiając się na tych związanych z ochroną przedsiębiorców (firm) i pracowników. W tym i następnych artykułach będziemy prezentować i omawiać rozwiązania zawarte aktualnie w ww. projekcie, a kolejno już (po uchwaleniu) w ustawie.
Jakie rozwiązania przewidział zatem w projekcie ustawy rząd dla ochrony firm i miejsc pracy na czas stanu zagrożenia epidemią i na czas epidemii?
- wyłączenie obowiązku przeprowadzania badań okresowych przez pracowników, zaś orzeczenia lekarskie wydane w ramach wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, których ważność upłynęła po dniu 7 marca 2020 r., zachowują ważność, nie dłużej jednak niż do upływu 60 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii,
- dla pracodawcy będącego zakładem aktywności zawodowej – prawo do ubiegania się o rekompensatę wypłaconego wynagrodzenia pracownikom niepełnosprawnym, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 426),
- dla przedsiębiorcy, u którego wystąpił spadek obrotów – prawo do wystąpienia o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy, o wypłatę ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych świadczeń na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy, w następstwie wystąpienia COVID-19,
- ograniczenie zakazu handlu w niedzielę – zakaz nie obowiązuje w niedziele w zakresie wykonywania czynności związanych z handlem, polegających na rozładowywaniu, przyjmowaniu i ekspozycji towarów pierwszej potrzeby oraz powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania takich czynności,
- wstrzymanie pobierania dla przedsiębiorców wynagrodzeń dla organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi wynikających z umowy oraz opłat abonamentowych, o których mowa w ustawie z dnia 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych,
- prawo zwolnienia przez radę gminy, za część roku 2020, z podatku od nieruchomości: gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, wskazanym grupom przedsiębiorców, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19, lub przedłużenia terminów płatności tego podatku,
- obniżenie o 90% czynszu najmu w stosunku do czynszu przysługującego wynajmującemu na podstawie umowy (chyba że umowa przewiduje korzystniejsze dla najemcy obniżenie czynszu) – gdy działalność najemcy powierzchni w obiekcie handlowym o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2 w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii została zakazana lub ograniczona na podstawie przepisów prawa, a najemca działalności tej nie prowadzi,
- u pracodawcy, u którego wystąpił spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19 i który nie zalega w regulowaniu zobowiązań podatkowych i składek:
- dopuszczalność ograniczenia przez pracodawcę nieprzerwanego dobowego odpoczynku do nie mniej niż 8 godzin, i nieprzerwanego tygodniowego odpoczynku, do nie mniej niż 32 godzin, obejmującego co najmniej 8 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego,
- dopuszczalność zawarcia porozumienia o wprowadzeniu systemu równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 12 miesięcy,
- dopuszczalność zawarcia porozumienia o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z umów o pracę zawartych z tymi pracownikami, w zakresie i przez czas ustalone w porozumieniu,
- prawo do świadczenia postojowego z ZUS dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą oraz wykonujących umowę agencyjną, umowę zlecenia, inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowę o dzieło – gdy w następstwie wystąpienia COVID-19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności,
- możliwość dofinansowania przez starostę części kosztów wynagrodzeń pracowników oraz należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne w przypadku spadku obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19, a także dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę nakładczą lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
- dla przedsiębiorcy będącemu osobą fizyczną niezatrudniającemu pracowników – możliwość dofinansowania przez starostę części kosztów prowadzenia działalności gospodarczej w przypadku spadku obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19,
- możliwość udzielenia przez starostę ze środków Funduszu Pracy jednorazowo pożyczki do kwoty 5.000 zł na pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności gospodarczej mikroprzedsiębiorcy, który prowadził działalność gospodarczą przed dniem 1 marca 2020 r, która kolejno może zostać umorzona,
- możliwość uzyskania od Banku Gospodarstwa Krajowego poręczenia lub gwarancji spłaty kredytów zaciągniętych przez przedsiębiorców, z wyłączeniem mikroprzedsiębiorców oraz małych przedsiębiorców, z przeznaczeniem na zapewnienie płynności finansowej,
- możliwość odstąpienia przez jednostki samorządu terytorialnego lub jej jednostki organizacyjne od dochodzenia należności cywilnoprawnych przypadających tym podmiotom od podmiotów, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19 i które złożą wniosek o odstąpienie od dochodzenia należności,
- przedłużenie umów najmu lokali zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy antykryzysowej, których czas trwania upływa przed 30 czerwca 2020 roku, na mocy oświadczenia najemcy, do dnia 30 czerwca 2020 roku, zakaz wypowiadania najemcy umów najmu lokali do dnia 30 czerwca 2020 roku, wydłużenie złożonych najemcy wypowiedzeń umowy najmu lub wysokości czynszu do 30 czerwca 2020 roku na mocy oświadczenia najemcy,
- zwolnienie z tytułu nieopłaconych składek – zwolnienie na wniosek płatnika z obowiązku opłacenia nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych, należnych za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r., za osoby prowadzące pozarolniczą działalność (ale tylko mikroprzedsiębiorcy) i osoby z nimi współpracujące, za pracowników oraz za osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, innej umowy o świadczenie usług i osoby z nimi współpracujące,
- wprowadzenie możliwości zdalnego uczestnictwa w posiedzeniach organów kolegialnych spółek prawa handlowego (posiedzenia zarządu, rad nadzorczych, zgromadzenia wspólników).
Powyżej wskazane stanowią oczywiście jedynie część proponowanych przez rząd rozwiązań, w naszej ocenie są one jednak zasadnicze z punktu widzenia funkcjonowania większości przedsiębiorstw w dobie kryzysu. Oczywiście większość proponowanych instrumentów obawarowana jest koniecznością spełnienia określonych, szczegółowo wskazanych w ustawie warunków. Od dziś będziemy śledzić proces legislacyjny i na bieżąco szczegółowo omawiać poszczególne rozwiązania antykryzysowe.
W następnym artykule omówimy rozwiązania z zakresu podatkowego.