Ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (zwana dalej tarczą antykryzysową 1.0), wprowadza rozwiązania prawne tak bardzo potrzebne w obecnej sytuacji. Przyzwyczajając się do nowej rzeczywistości, ustawodawca starając się sprostać oczekiwaniom przedsiębiorców przygotowuje coraz to nowe rozwiązania. Rozszerzając pomoc finansową państwa dla szeroko rozumianego przedsiębiorcy powstała druga ustawa z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (zwana dalej tarczą kryzysową 2.0). Przyjrzymy się jakie świadczenia postojowe oferują obie ustawy.
Czym jest świadczenie postojowe i dla kogo jest przewidziane?
Świadczenie postojowe to pomoc finansowa od państwa dla przedsiębiorców, które ma być wypłacane z ZUS-u w związku z przestojem w pracy spowodowanym pandemią wirusa SARS-COV-2. Świadczenie postojowe przysługuje w wysokości 80% minimalnego wynagrodzenia, obowiązującego w 2020 roku, a więc jest to w roku bieżącym kwota 2080 zł i nie podlega oskładkowaniu i opodatkowaniu. Wyjątkiem od powyższej zasady są świadczenia wypłacane przedsiębiorcom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą dla których zastosowanie znajdują przepisy dotyczące zryczałtowanego podatku dochodowego w formie karty podatkowej i którzy korzystali ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie regulacji szczególnych (art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o podatku VAT) . Mają oni prawo do świadczenia postojowego w wysokości zaledwie 50% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w 2020 roku. Świadczenie postojowe przysługuje osobom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą oraz pracującym na podstawie umów cywilnoprawnych – np. umowa zlecenia, umowa agencyjna, o świadczenie usług, gdy w następstwie wystąpienia COVID-19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności, odpowiednio przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą albo przez zleceniodawcę lub zamawiającego, z którymi została zawarta umowa cywilnoprawna. Kluczowe jest, aby osoby te nie podlegały ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu. Jednak, nie muszą być obywatelami polskimi – świadczenie przysługuje również cudzoziemcom, którzy przebywają na terytorium Polski legalnie (np. posiadają prawo pobytu lub prawo stałego pobytu).
Wymogi uzyskania świadczenia postojowe
Są one odmienne w zależności od podmiotu, który ubiega się o takie świadczenie. Ogólnym i wspólnym warunkiem dla wszystkich osób jest to, że w wyniku SARS-COV-2 doszło do przestoju w zakładzie pracy a więc w prowadzeniu działalności odpowiednio przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą albo przez zleceniodawcę lub zamawiającego, z którymi została zawarta umowa cywilnoprawna.
Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą otrzyma świadczenie postojowe, jeśli:
- rozpoczęła działalność przed dniem 1 lutego 2020 roku i nie zawiesiła prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, a jej przychód uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku był o co najmniej 15% niższy od przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc (np. wniosek złożony został w kwietniu, przychód z marca 2020 roku jest o 15% niższy niż przychód z lutego 2020 roku). Jednocześnie przychód ten nie może być wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa GUS na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku albo
- zawiesiła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej po dniu 31 stycznia 2020 r. oraz przychód z prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku.
Wymogi zawarte powyżej w pkt A i B nie mają jednak zastosowania, jeżeli do osoby prowadzącej pozarolniczą działalność mają zastosowanie przepisy dot. zryczałtowanego podatku dochodowego w formie karty podatkowej i która korzystała ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie przepisów szczególnych (art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o podatku VAT).
Osoba wykonująca umowę cywilnoprawną (zleceniobiorca, świadczeniobiorca itp.):
- Umowa cywilnoprawna musi być zawarta przed 1 lutego 2020 r.
- przychód z umowy cywilnoprawnej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku.
Złożenie wniosku
Wniosek trzeba złożyć do ZUS-u, przy czym osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą czynią to osobiście, a osoby wykonujące pracę w ramach umów cywilnoprawnych – za pośrednictwem zleceniodawcy/zamawiającego. Wniosek należy złożyć najpóźniej w terminie 3 miesięcy od miesiąca, w którym został zniesiony ogłoszony stan epidemii. ZUS ma obowiązek wypłacić świadczenie „niezwłocznie po wyjaśnieniu ostatniej okoliczności niezbędnej do jego przyznania”, co jest sformułowaniem dość ogólnym. Świadczenie przyznawane jest w drodze decyzji administracyjnej, co daje możliwość złożenia od niej odwołania, w razie gdyby była odmowna. Do wniosku należy dołączyć:
oświadczenie potwierdzające:
- niedojście do skutku lub ograniczenie wykonywania umowy cywilnoprawnej z powodu przestoju w prowadzeniu działalności,
- datę zawarcia i wysokość wynagrodzenia z tytułu umowy cywilnoprawnej,
- uzyskanie przez osobę wykonującą umowę cywilnoprawną w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, przychodu nie wyższego niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku,
- otrzymanie oświadczenia od osoby wykonującej umowę cywilnoprawną, że nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu oraz o wysokości uzyskanych przychodów z innych umów cywilnoprawnych;
kopię umów cywilnoprawnych.
Wypłata świadczenia postojowego następuje w formie bezgotówkowej na wskazany rachunek płatniczy osoby uprawnionej prowadzony w kraju lub wydany w kraju instrument płatniczy w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2019 r. poz. 659, 730 i 1495).
Wniosek można wysłać pocztą lub złożyć za pomocą portalu internetowego przez stronę https://www.gov.pl/web/tarczaantykryzysowa albo osobiście w placówce ZUS – do skrzynki na dokumenty (bez kontaktu z pracownikiem ZUS).
Co nowego w sprawie świadczeń postojowych w Tarczy antykryzysowej 2.0?
Przewidziane w Tarczy Antykryzysowej 1.0 świadczenie postojowe jest nieco zmodyfikowane przez wersję 2.0. Jak podaje Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej rozszerzona tarcza antykryzysowa przewiduje możliwość ponownego przyznania świadczenia postojowego – nie więcej niż trzykrotnie. Co ważne, Rada Ministrów w drodze rozporządzenia będzie mogła zdecydować o kolejnych wypłatach. Ponowne przyznanie świadczenia postojowego będzie mogło nastąpić nie wcześniej niż w miesiącu następującym po miesiącu wypłaty po raz pierwszy tego świadczenia. Warunek to wykazanie w oświadczeniu, że sytuacja materialna się nie poprawiła.
Ustawa znosi również warunek osiągnięcia przez przedsiębiorców przychodu poniżej 300 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału (obecnie jest to kwota 15 595,74 zł). Jak możemy przeczytać na stroni Ministerstwa: wielu przedsiębiorców osiąga przychody powyżej tej kwoty przy jednoczesnych bardzo wysokich kosztach uzyskania przychodów. Bardzo często są to koszty stałe niezależne od osiąganych przychodów i obrotów, które zostały znacznie ograniczone w związku z epidemią koronawirusa. Dotyczy to szczególnie branż o niskiej marży takich jak handel czy drobne usługi. Mają oni zdecydowanie odmienną sytuację niż osoby wykonujące umowy cywilnoprawne, dla których koszty uzyskania przychodu są stałe, a w przypadku umów o dzieło korzystne na poziomie 50 proc. uzyskiwanego przychodu. Dlatego też pułap uzyskanego przychodu w przypadku umów cywilnoprawnych pozostawałby bez zmian, czyli poniżej 300 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Podsumowanie zmian w pigułce – bowiem świadczenie postojowe:
- będzie mogło być wypłacone ponownie, ale nie więcej niż trzy razy,
- będzie mogło być wypłacone po raz kolejny na podstawie oświadczenia osoby uprawnionej, której wypłacono już wcześniej świadczenie postojowe,
- będzie mogło być wypłacone po raz kolejny, nie wcześniej niż w miesiącu następującym po miesiącu wypłaty wcześniej przyznanego świadczenia postojowego.
- Warunkiem przyznania kolejnego świadczenia postojowego będzie oświadczenie przedsiębiorcy lub osoby wykonującej umowę cywilnoprawną, że sytuacja materialna wykazana we wcześniejszym wniosku nie uległa poprawie.
- W przypadku świadczeń postojowych dla osób realizujących umowy cywilnoprawne przyznawanych po raz pierwszy, będzie obowiązywał warunek wykonywania umowy zawartej przed 1 kwietnia, a nie jak dotychczas przed 1 lutego.