W ostatnim czasie w mediach pojawiło się wiele informacji dotyczących konieczności zwrotu świadczenia otrzymanego na podstawie Ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci z dnia 11 lutego 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 195 z późn. zm. ), popularnego zwanego świadczeniem 500 plus. Faktycznie, po pierwszych kilku miesiącach wypłacania świadczeń, nadszedł czas kontroli i weryfikacji osób je pobierających.
Kiedy pobierający świadczenie może zostać zmuszony do jego zwrotu?
Zgodnie z ww. Ustawą za nienależne uważane jest między innymi świadczenie:
- wypłacone pomimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczenia wychowawczego;
- wypłacone w związku z zastosowaniem przepisów o utracie i uzyskaniu dochodu – po ustaleniu, że osoby, które utraciły dochód, jednocześnie w okresie 3 miesięcy, licząc od dnia utraty dochodu, uzyskały dochód u tego samego pracodawcy lub zleceniodawcy lub zamawiającego dzieło lub ponownie rozpoczęli pozarolniczą działalność gospodarczą;
- przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą to świadczenie;
- przyznane na podstawie decyzji, której następnie stwierdzono nieważność z powodu jej wydania bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa.
Przypomnieć przy tym należy, że świadczenie z programu 500 plus na dane dziecko nie przysługuje, jeżeli osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało ustalone, na rzecz tego dziecka od jego rodzica, świadczenie alimentacyjne na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, chyba że
- drugie z rodziców dziecka nie żyje;
- ojciec dziecka jest nieznany;
- powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone;
- sąd zobowiązał jedno z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka;
- dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, pozostaje pod opieką naprzemienną obojga rodziców sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach.
Jakie mogą być konsekwencje?
W przypadku wskazania nieprawdziwych lub niepełnych informacji przez rodzica i uzyskaniu na tej podstawie świadczenia z programu 500 plus może zaistnieć konieczność jego zwrotu i to wraz z ustawowymi odsetkami. W celu weryfikacji poprawności i prawidłowości pobieranego świadczenia organy mogą prowadzić różne czynności m. in. wywiad środowiskowy czy oględziny. W przypadku, gdy pobierający świadczenie nie zgadza się z decyzją organu dotyczącą świadczenia, ma możliwość odwołania się od niej do samorządowego kolegium odwoławczego. Jeśli natomiast samorządowe kolegium odwoławcze utrzymałoby decyzję organu I instancji, istnieje możliwość jej zaskarżenia do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Procedura ta może okazać się długotrwała i skomplikowana, wymaga bowiem szczegółowego wykazania ewentualnych błędów organu przy zbieraniu i ocenie materiału dowodowego, a także błędnej interpretacji przepisów prawa. W każdym przypadku należy zatem dokonać analizy decyzji organu i możliwości jej zakwestionowania. W przypadku, gdy pobierający świadczenie nie zdecyduje się odwoływać od decyzji organu, zmuszony będzie do zwrócenia w krótkim terminie całego pobranego świadczenia wraz z odsetkami ustawowymi.