Podział majątku wspólnego, należącego do małżonków, często budzi wątpliwości naszych klientów. Powszechnie uważa się, że podział takiego majątku małżeńskiego przeprowadzany jest w toku każdego postępowania o rozwód i jest jego elementem. Orzeczenie o rozwiązaniu małżeństwa przez rozwód i o podziale majątku następuje jednak najczęściej zupełnie w odrębnych podstępowaniach, choć oba toczą się między tymi samymi stronami.
Podział majątku a rozwód
Zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego sąd w toku postępowania o rozwód może przeprowadzić podział majątku wspólnego wówczas, gdy nie spowoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu. W praktyce konieczne jest porozumienie się ze współmałżonkiem co do sposobu podziału majątku wspólnego i uzgodnienie tej kwestii, w innym bowiem przypadku problematyka podziału majątku nie będzie uwzględniona w postępowaniu o rozwód. Jeżeli małżonkowie są w stanie porozumieć się co do sposobu podziału majątku, możliwe jest ostateczne rozstrzygnięcie spraw majątkowych w wyroku rozwodowym. W innym przypadku podział majątku będzie musiał zostać przeprowadzony po orzeczeniu rozwodu, w odrębnym postępowaniu sądowym albo w drodze umowy zawartej przed notariuszem.
Postępowanie o podział majątku wspólnego
Jeżeli w toku postępowania o rozwód kwestia podziału majątku nie zostanie rozstrzygnięta, byli małżonkowie będą musieli zwrócić się do sądu z wnioskiem o podział majątku wspólnego lub też przeprowadzić podział majątku przy pomocy notariusza. Można to uczynić w każdym czasie, zarówno tuż po rozwodzie, jak i wiele lat po rozwiązaniu małżeństwa. Pamiętać jednak należy, że do czasu przeprowadzenia postępowania o podział majątku wspólnego małżonkowie pozostają współwłaścicielami wszystkich składników majątkowych. Oznacza to, że każde z nich może zarówno czerpać pożytki z danego składnika majątkowego, jak i ponosić koszty związane z jego utrzymaniem.
Wniosek o podział majątku wspólnego
Jeżeli rozwiedzeni małżonkowie wciąż nie potrafią porozumieć się co do sposobu podziału ich majątku wspólnego konieczne jest właściwe przygotowanie wniosku o podział ich majątku wspólnego przez sąd. W piśmie wszczynającym postępowanie o podział majątku trzeba wskazać składniki majątku wspólnego, określić ich wartość i sposób ich podziału. W okolicznościach konkretnej sprawy konieczne może okazać się wykazanie, skąd dane składniki majątkowe pochodzą i w jaki sposób były finansowe. Niekiedy rozliczyć trzeba również nakłady poczynione z majątku osobistego na majątek wspólny lub też odwrotnie, co wiąże się z koniecznością przywołania dodatkowych twierdzeń i dowodów.
Przyjmuje się również, że sąd ustala skład majątku wspólnego według stanu z chwili ustania wspólności małżeńskiej, natomiast jego wartość według cen z chwili dokonywania podziału. W znaczący sposób wpływać to może na sytuację majątkową małżonków dokonujących podziału po wielu latach od ustania małżeństwa, zwłaszcza gdy wśród składników majątku wspólnego są takie ruchomości jak np. samochód, dzieła sztuki, akcje czy też nieruchomości, których wartość na przestrzeni czasu ulega zmianom. Niekiedy składnikiem majątku wspólnotowego są także długi zaciągnięte przez oboje małżonków w czasie trwania małżeństwa np. w ramach umów kredytowych. Zasady podziału majątku są wprawdzie takie same, jednak każde postępowanie sądowe o podział majątku wspólnego jest inne. W każdym przypadku niezbędne jest zatem wcześniejsze dokładne przeanalizowanie stanu faktycznego, ustalenie co wchodzi w skład dzielonego majątku i jakie składniki mają przypaść każdemu z byłych małżonków. Nie bez znaczenia dla podjęcia decyzji co do złożenia do sądu wniosku o podział majątku i jego ostatecznej treści ma także ustalenie jak kształtuje się aktualna linia orzecznicza sądów, bowiem ulegała ona w ostatnim czasie pewnym korektom.