Nasze doświadczenie wskazuje, że osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą wpisaną do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) często nie zdają sobie sprawy z tego jak ważny jest adres, który ujawniają w tym właśnie rejestrze i jakie brzemienne w skutkach mogą być wszelkie zaniechania aktualizacji tych danych, w szczególności w ewentualnym postępowaniu sądowym.
Najważniejszy był adres zamieszkania jednoosobowego przedsiębiorcy
Przez wiele lat aby pozwać przedsiębiorcę – osobę fizyczną prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą konieczne było wskazanie w pozwie jej adresu zamieszkania, pod który to adres następowały doręczenia sądowe w postępowaniu cywilnym. Dla osoby, która zamierzała wejść w spór sądowy z takim przedsiębiorcą oznaczało to konieczność ustalenia jego adresu zamieszkania, co wielokrotnie znacznie wydłużało, a niekiedy wręcz uniemożliwiało dochodzenie swoich praw przed sądem przeciwko takiemu przedsiębiorcy. Nie trzeba chyba przecież nikomu wyjaśniać, że takie dane jak adres zamieszkania są prawnie chronionymi danymi osobowymi i jako takie nie są ujawniane w jawnej CEIDG. Niejednokrotnie ustalenie takiego adresu nie było też możliwe przy wykorzystaniu innych rejestrów czy baz danych, np. rejestru PESEL albowiem w sytuacji gdy osoba fizyczna, której adres był nam potrzebny zaniechała meldunku, w rejestrze takim nie było danych dotyczących jej adresu zamieszkania.
Aktualnie istotny jest adres udostępniony w CEIDG
Ustawodawca zdecydował się na dokonanie zmian w przepisach dotyczących doręczeń sądowych w postępowaniu cywilnym. Od dnia 08 września 2016 roku obowiązuje zmieniony art. 133 § 2akpc, zgodnie z którym pisma procesowe dla przedsiębiorców i wspólników spółek handlowych, wpisanych do rejestru sądowego albo Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), doręcza się na adres udostępniany w rejestrze albo CEIDG, chyba że strona wskazała inny adres dla doręczeń. Jeżeli ostatni udostępniony adres został wykreślony jako niezgodny z rzeczywistym stanem rzeczy i nie zgłoszono wniosku o wpis nowego adresu, który podlegałby udostępnieniu, adres wykreślony jest uważany za adres udostępniony w rejestrze albo CEIDG. Powyższa regulacja wprowadziła zatem istotną zmianę w kwestii doręczeń sądowych dla tzw. jednoosobowych przedsiębiorców wpisanych do CEIDG. Aktualnie, sąd rozpoznający sprawę cywilną winien dokonywać doręczeń na ten adres osoby fizycznej prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą, który jest udostępniony w CEIDG. Niestety, jak to zwykle bywa, ustawodawca dokonał powyższej zmiany w sposób nie dość precyzyjny albowiem każdemu kto wie jak wygląda wpis do CEIDG nasuwa się zasadnicze pytanie – na który z adresów tam ujawnionych będą dokonywane takie doręczenia? W CEIDG wpisany jest przecież adres głównego miejsca wykonywania działalności, adres oddziału jeśli został utworzony i adres dla doręczeń. Wydaje się, że dla kwestii doręczeń sądowych zasadnicze znaczenie będzie mieć adres głównego miejsca wykonywania działalności, ewentualnie adres korespondencyjny; kwestie te rozstrzygnie pewnie praktyka orzecznicza.
Aktualność wpisu dotyczącego adresu a skutki procesowe dla indywidualnych przedsiębiorców
Niezależnie od wątpliwości jakie wywołuje stosowanie nowego prawa w praktyce, kierunek wprowadzonych zmian należy ocenić pozytywnie. Nowa regulacja pozwala uniknąć kłopotów jakie wcześniej napotykały osoby, chcące dochodzić swych praw w stosunku do jednoosobowych przedsiębiorców. Jednocześnie każdy jednoosobowy przedsiębiorca powinien pilnować aktualności swoich danych ujawnionych w CEIDG i pamiętać, że aktualnie adres widniejący w CEIDG jest jego adresem do doręczeń sądowych i w razie braku aktualizacji, będzie on uznawany przez sąd za właściwy i prawidłowy. Wiąże się to także z konsekwencjami w postaci skutku doręczenia pism procesowych na ten adres wskazany w CEIDG, nawet jeśli faktycznie nie będzie on już adresem aktualnym. Przesyłka sądowa wysłana w toku postępowania cywilnego na adres pozwanego wpisanego do CEIDG i np. niepodjęta w terminie po podwójnym awizowaniu będzie mogła być uznana za doręczoną. Sąd przyjmie zwrot korespondencji i złoży ją do akt ze skutkiem doręczenia, co np. w przypadku przesyłki zawierającej orzeczenie sądu będzie skutkować jego uprawomocnieniem się i w konsekwencji obowiązkiem jego wykonania. Co więcej, sąd będzie mógł przyjąć tzw. fikcję doręczenia także wtedy gdy będzie mu wiadomo, że adres udostępniany w CEIDG jest już nieaktualny, a nawet gdy został wykreślony z ewidencji jako niezgodny z rzeczywistością, a przedsiębiorca nie udostępnił nowego adresu. Przedsiębiorca, który nie zadbał o uaktualnienie adresu wpisanego do rejestru CEIDG będzie więc ponosił negatywne konsekwencje swojego zaniechania.
Zawieszenie działalności gospodarczej a adres przedsiębiorcy w CEIDG
Warto też zwrócić uwagę, że nowe przepisy dotyczą również przedsiębiorców, którzy zawiesili swoją działalność gospodarczą. Przedsiębiorca, który zawiesił działalność gospodarczą w dalszej mierze pozostaje przedsiębiorcą, a ustawa nie czyni wobec niego wyjątku od wyżej opisanej zasady doręczeń w postępowaniu cywilnym. Należy zatem pamiętać, że również w sytuacji zawieszenia działalności gospodarczej przedsiębiorca powinien zadbać o to, by w CEIDG podany był jego aktualny adres, tj. adres pod którym przebywa i odbiera ewentualną skierowaną do niego korespondencję.
Jaka jest aktualna praktyka sądowa?
Na koniec wypada wspomnieć, że aktualna praktyka sądowa nie jest jednolita i nie wszystkie sądy stosują zmienione zasady doręczeń korespondencji indywidualnym przedsiębiorcom. Można spotkać się z żądaniem wskazania adresu zamieszkania pozwanego i doręczeniem lub próbą doręczenia mu korespondencji na ten właśnie adres. Zdarza się też, że sądy nie stosują tzw. fikcji doręczenia w odniesieniu do pierwszego pisma w sprawie w przypadku braku aktualizacji danych adresowych w CEIDG, uzasadniając to brakiem uprzedniego pouczenia jednoosobowego przedsiębiorcy o skutkach zaniedbania ujawnienia w rejestrze zmian adresu. Niezależnie jednak od występujących rozbieżności w praktyce sądowych doręczeń każdy przedsiębiorca dla swojego własnego bezpieczeństwa powinien zadbać o to aby jego dane ujawniane w CEIDG były zawsze aktualne. Tylko wówczas może być pewien, że na czas podejmie obronę swoich praw i nie zdarzy się sytuacja, w której pewnego dnia nie będzie mógł dokonać zapłaty ważnego rachunku czy wynagrodzenia pracownikom ze względu na zajęty przez komornika rachunek bankowy.
Konsekwencje karne zaniechania aktualizacji danych w CEIDG
Trzeba też zwrócić uwagę na ewentualne sankcje karne związane z zaniechaniem aktualizacji danych ujawnionych w CEIDG. Kwestie te regulują przepisy kodeksu wykroczeń, które stanową w art. 601 § 1 kw: „kto wykonuje działalność gospodarczą bez wymaganego zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej, wpisu do rejestru działalności regulowanej lub bez wymaganej koncesji albo zezwolenia, podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.” Natomiast w art. 601 § 2 kw: „tej samej karze podlega, kto nie dopełnia obowiązku zgłaszania do ewidencji działalności gospodarczej zmian danych objętych wpisem.”