Zgodnie z art. 128 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. W praktyce najczęściej spotykamy się z zasądzeniem alimentów na dzieci lub byłego małżonka, warto jednak pamiętać, że świadczenia alimentacyjnego można domagać się także od dziadków lub od swoich zstępnych, a nawet od brata lub siostry. Zgodnie z art. 132 kro „obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami.”.
W pierwszej kolejności dziecko ma więc prawo żądać zasądzenia alimentów od swoich rodziców. Rozstrzygnięcie o kosztach utrzymania i wychowania dziecka jest obligatoryjnym elementem wyroku rozwodowego, pomimo iż dziecko nie stroną postępowania rozwodowego. Jeśli powództwo o alimenty wytaczane jest poza procesem rozwodowym, małoletni nieposiadający zdolności do czynności prawnych, jest w jego toku reprezentowany przez przedstawiciela ustawowego.
Kiedy dziecko może żądać zasądzenia alimentów od rodzica?
Kodeks rodzinny i opiekuńczy stanowi, że rodzice są obowiązani do świadczeń alimentacyjnych na rzecz dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Świadczenia alimentacyjne przysługują także dziecku pełnoletniemu, z tym że w takim wypadku rodzic zobowiązany może uchylić się od tego obowiązku poprzez wykazanie, że
- jest ono połączone z nadmiernym dla niego uszczerbkiem lub też
- dziecko nie dokłada starań w celu usamodzielnienia się.
Jak określa się wysokość świadczenia alimentacyjnego względem dziecka?
Ustalając wysokość świadczenia alimentacyjnego względem dziecka bierze się pod uwagę:
- usprawiedliwione potrzeby uprawnionego, a także
- zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego.
Oznacza to, że wysokość alimentów z jednej strony ograniczona jest potrzebami dziecka, które muszą być usprawiedliwione, a z drugiej – finansowymi możliwości zobowiązanego. Powszechnym błędem jest przyjmowanie, że określając wysokość alimentów Sąd bierze pod uwagę tylko i wyłącznie wysokość zarobków zobowiązanego. Jest to oczywiście jeden z istotnych wskaźników dla sądu, jednak nie jedyny. Jeśli bowiem Sąd dojdzie do przekonania, że zobowiązany nie realizuje swoich możliwości zarobkowych i majątkowych (a więc np. nie podejmuje się pracy na pełen etat, odmawia realizacji zleceń, które mógłby wykonać, nie przyjmuje awansu itp.), to weźmie to pod uwagę określając możliwość zarobkową zobowiązanego. Z drugiej strony sąd w trakcie postępowania weryfikuje, czy przedstawione przez stronę uprawnioną koszty są uzasadnione.
Co nie wpływa na zakres świadczenia alimentacyjnego?
Na zakres świadczeń alimentacyjnych nie wpływają:
- świadczenia z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego,
- świadczenia, wydatki i inne środki finansowe związane z umieszczeniem dziecka w pieczy zastępczej,
- świadczenie wychowawcze, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (popularne 500+, o którym więcej informacji można znaleźć tutaj)
- świadczenia rodzinne, o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych.
Sprawy o charakterze alimentacyjnym często są dużym obciążeniem emocjonalnym dla każdej ze stron postępowania, dotyczą bowiem roszczeń pomiędzy osobami najbliższymi. Warto więc z tego typu problemami zgłosić się do prawnika, który może udzielić fachowej porady, zweryfikować zasadność żądania i wreszcie reprezentować w toku postępowania sądowego.