Karty i bony podarunkowe czy vouchery można dzisiaj zakupić w prawie każdym sklepie, salonie fryzjerskim czy kosmetycznym a nawet w niektórych placówkach medycznych. Często sięgamy po takie rozwiązanie przy wyborze prezentu dla najbliższych, ale niestety taki prezent, a raczej jego realizacja, może okazać się kłopotliwa, ponieważ każdy voucher, karta czy bon mają swój termin ważności. W świetle kształtującego się orzecznictwa polskich sądów „data ważności” kart nie będzie już dla ich posiadaczy taka problematyczna.
W regulaminach kart, bonów podarunkowych i voucherów najczęściej pojawiają się postanowienia takie jak: „upływ terminu ważności uniemożliwia korzystanie z karty oraz ponowne jej doładowywanie”, „voucher jest ważny przez okres 6 miesięcy od daty wystawienia”, „karta po przekroczeniu terminu jej ważności jest nieważna i nie jest możliwe jej ponowne doładowanie”.
Wskazane postanowienia stanowiły podstawę rozważań Sądu Rejonowego w Słupsku, który w wyroku z dnia 6 marca 2020 roku, sygn. akt I C 3865/19 wskazał, iż takie postanowienia są klauzulami niedozwolonymi, tym samym są bezskuteczne i nie wiążą konsumentów z mocy prawa i od samego początku.
Sąd wskazał, że wydający voucher „miał pewność, że jeszcze przed faktycznym świadczeniem z jego strony, wskutek wydania karty prezentowej zakupy zostaną dokonane w jego salonie, ewentualnie, że na jego rzecz przypadnie kwota pieniędzy, którą wymieniono na kartę”. Kolejną korzyścią wskazaną przez Sąd Rejonowy w Słupsku ponoszoną przez przedsiębiorcę było zwiększenie sprzedaży i przychodu wskutek emisji kart prezentowych oraz promocja firmy.
Z drugiej strony sytuacja konsumenta i korzyści ponoszone przez niego to wybór rodzaju towaru lub usługi z oferty wydającego kartę oraz żądanie spełnienia świadczenia w dowolnym czasie, jednakże z zastrzeżeniem terminu ważności. Jednocześnie konsument nie może domagać się zwrotu pieniędzy ani kiedy bon, karta są ważne, ani po upływie terminu ich ważności.
Zatem w przypadku utraty ważności karty konsument płaci z góry za towar, usługę o wartości równej wartości nominalnej karty, bonu, vouchera, którego nie wykorzysta ze względu upływu terminu ważności, natomiast wydający kartę otrzymał środki finansowe, nie wydając towaru, bez realizacji usługi.
W ocenie Sądu takie postanowienia regulaminów prowadzą do rażącej – w rozumieniu art. 3851 k.c. – dysproporcji praw i obowiązków stron.
Art. 3851 § 2 k.c. wskazuje, że jeżeli postanowienie umowy zgodnie z art. 3851 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Po wyłączeniu niedozwolonych postanowień regulaminu wydający kartę został zobowiązany do zrealizowania uprawnień klienta z karty prezentowej, ponieważ z regulaminu nie wynikały regulacje co do kwestii możliwości ponownego aktywowania karty, doładowania i skorzystania z niej po upływie terminu jej ważności.
Wyżej omawiany spór dotyczył karty podarunkowej do wykorzystania w sklepie Empik. We wrześniu 2022 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa (sygn. akt XVI C 1595/22) wydał wyrok w sprawie karty podarunkowej w sklepie ISpot, w którym również Sąd wskazał, że postanowienia regulaminu przewidujące brak możliwości aktywacji, doładowania i korzystania z karty po upływie terminu jej ważności są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy konsumentów. Dodał również, że upływie ważności karty podarunkowej przedsiębiorca powinien zapewnić konsumentowi możliwość przedłużenia jej ważności albo zwrócić pieniądze.
Zatem najnowsze orzecznictwo może stopniowo skłaniać przedsiębiorców do przejrzenia i ewentualnej zmiany postanowień regulaminów wydawanych przez nich kart i bonów podarunkowych czy też voucherów, gdyż zgodnie z wyrokami ww. sądów karty z terminami ważności nie tylko naruszają, ale wręcz pomijają interes konsumenta.
Ze swojej strony wskazujemy, że również nasi klienci zetknęli się już z problematyką terminowych voucherów. Przedsiębiorcom pozostającym pod nasza opieką przeprowadziliśmy już audyt i zmiany treści regulaminów. Klienci – konsumenci natomiast za naszym pośrednictwem wykorzystali już takie „przeterminowe” vouchery. Na szczęście udało nam się tego dokonać w drodze negocjacji bez konieczności wizyty prawnika w sądzie.