Prawa i obowiązki oskarżonego w procesie karnym

Zgodnie z kodeksową definicją oskarżonym jest osobą:

  1. przeciwko której wniesiono oskarżenie do sądu
  2. co do której prokurator złożył wniosek o skazanie bez rozprawy
  3. co do której prokurator złożył wniosek o warunkowe umorzenie postępowania.

Prawa i obowiązki oskarżonego w procesie karnym

DEKALOG PRAW OSKARŻONEGO

  1. ZAŁOŻENIE NIEWINNOŚCI

    W procesie karnym, jako oskarżony nie musisz udowadniać swojej winy ani dostarczać dowodów na Twoją niekorzyść. To prokuratura lub oskarżyciel musi dowieść Twojej winy i przedstawić dowody, które Cię obciążają.

  2. NAJLEPSZĄ OBRONĄ JEST ATAK

    Jeżeli jesteś oskarżonym, masz prawo się bronić. Możesz bronić się sam lub poprzez obrońcę:

    • z wyboru – osoba wybrana przez Ciebie. Aby móc bronić Cię w sądzie, musisz podpisać pełnomocnictwo, czyli zgodę na reprezentowanie Twojej osoby w postepowaniu sądowym.
      lub
    • z urzędu – osoba, która została przydzielona do obrony Twojej osoby. Dzieje się tak, gdy nie jesteś w stanie ponieść kosztów obrony w procesie. Do obrony również będzie potrzebne podpisane przez Ciebie pełnomocnictwo.

    Kiedy MUSISZ mieć obrońcę?

    Istnieją sytuacje, w których obrońca jest obowiązkowy. Ma to miejsce, gdy oskarżony jest nieletni (nie ukończył 17 roku życia) lub jest głuchy, niewidomy albo niemy. Obrońca jest konieczny także, gdy istnieje prawdopodobieństwo braku poczytalności oskarżonego. Sąd może zadecydować o obowiązku posiadania obrońcy przez oskarżonego, gdy okoliczności sprawy utrudniają obronę np. w przypadku, gdy w postępowaniu brak jest dowodów na korzyść oskarżonego. Dodatkowo osoba, oskarżona o zbrodnię lub pozbawiona wolności zobowiązana jest posiadać obrońcę.

    Pamiętaj jednak, że w jednej sprawie możesz mieć maksymalnie trzech obrońców.

  3. WYJAŚNIENIA

    Jako oskarżony masz prawo do składania wyjaśnień. Jednym z pierwszych pytań na rozprawie w sprawie karnej jest „czy oskarżony chce złożyć wyjaśnienia?”. To moment, w którym masz prawo do przedstawienia własnej wersji wydarzeń oraz do wyrażenia skruchy, jeśli przyznajesz się do winy. Nie jest to jednak obowiązek, a możliwość! Jeżeli nie chcesz składać wyjaśnień, masz prawo do ich odmowy. Co więcej, w toku postępowania oskarżony możesz zmienić swoje stanowisko, co do składania wyjaśnień i np. milczeć podczas postępowania przygotowawczego, a podczas rozprawy złożyć wyjaśnienia.

  4. PYTANIE BEZ ODPOWIEDZI

    Jako oskarżony, masz prawo do odmowy odpowiedzi na pytania, na które odpowiadać nie chcesz bez podania przyczyny odmowy odpowiedzi.

  5. DOWODY

    Jako oskarżony masz prawo przedstawić dowody na swoją obronę poprzez złożenie wniosku dowodowego w formie ustnej lub pisemnej. Aby poprawnie złożyć pisemny wniosek należy podać oznaczenie dowodu oraz okoliczności, które mają być udowodnione; warto także wskazać sposób przeprowadzenia dowodu, jednak nie jest to obowiązkowe. Jeżeli sąd uzna, że Twój wniosek dowodowy należy uzupełnić, dostaniesz wiadomość z wezwaniem do uzupełnienia wniosku dowodowego. Od momentu doręczenia korespondencji masz 7 dni na uzupełnienie.

    Przykłady wniosków dowodowych:

    1. dowód z opinii biegłego – musisz wskazać specjalizację biegłego, a jeżeli składasz wniosek dowodowy zmierzający do przesłuchania biegłego na rozprawie (wydania uzupełniającej ustnej opinii) lub zasięgnięcia opinii innego biegłego, wniosek powinien wskazywać, w jakim zakresie opinia biegłego była niejasna, niepełna lub nielogiczna,
    2. dowód z dokumentów – musisz załączyć dokument do wniosku dowodowego lub wskazać miejsce, w którym dokument się znajduje,
    3. dowód z przesłuchania w charakterze świadka – musisz podać imię, nazwisko, adres świadka lub inne informacje, które pomogą zlokalizować świadka;

    Wyjątki, w których sąd oddali wniosek dowodowy:

    1. przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne
    2. okoliczność, która ma być udowodniona, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy albo jest już udowodniona zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy
    3. dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności;
    4. dowodu nie da się przeprowadzić;
    5. wniosek dowodowy w sposób oczywisty zmierza do przedłużenia postępowania.
    6. wniosek dowodowy został złożony po zakreślonym przez organ procesowy terminie, o którym strona składająca wniosek została zawiadomiona.

  6. PYTANIE DO ŚWIADKA

    Będąc oskarżonym, podczas rozprawy masz prawo zadawać pytania osobom przesłuchiwanym, na które muszą odpowiedzieć.

  7. ZASKARŻENIE WYROKU

    Jeżeli uważasz, że wyrok wydany przez sędziego jest niezgodny z prawem, masz prawo go zaskarżyć.

  8. UDZIAŁ W ROZPRAWIE: PRAWO, NIE OBOWIĄZEK

    Masz prawo do wzięcia udziału w posiedzeniach i na rozprawie, co oznacza, że niestawienie się na posiedzenie/rozprawę nie pociągnie za sobą żadnych konsekwencji prawnych. Warto jednak być na posiedzeniach we własnej sprawie, aby kontrolować etap postępowania.

    Sąd może wyrzucić Cię z Sali, gdy:

    1. Twój stan nie pozwala na poprawne prowadzenie toku rozprawy np. upojenie alkoholowe
    2. Twoje zachowanie zakłóca przebieg rozprawy
    3. Twój udział w przesłuchaniu biegłego, świadka lub współoskarżonego mógłby wywołać dyskomfort u ww. osób
    4. bez zezwolenia sędziego opuścisz salę – wtedy nie możesz ponownie do niej wejść

  9. DOBROWOLNE PODDANIE SIĘ KARZE – WYROK BEZ POSTĘPOWANIA

    Jeżeli czujesz się winny, pogodziłeś się z karą, którą możesz ponieść za czyn niedozwolony, masz prawo przyznać się do winy i otrzymać wyrok bez postępowania. Oszczędzi to Twój czas oraz koszty, natomiast pamiętaj, że, gdy wyrok zostanie wydany, nie będzie odwrotu!

  10. ZAPOZNANIE SIĘ Z MATERIAŁAMI DOWODOWYMI

    Najprościej mówiąc: jako oskarżony masz wgląd do akt sprawy i możesz na bieżąco sprawdzać, co dzieje się w Twojej sprawie. Możesz także robić zdjęcia, kopie, odpisy i sporządzać notatki na aktach.

    Poza wyżej wymienionymi jeżeli nie rozumiesz języka polskiego, masz prawo do bezpłatnej pomocy tłumacza.

OSKARŻONY MUSI…

  1. Przede wszystkim jako oskarżony masz obowiązek stawiać się na każde wezwanie sądu. Niestawienie się ma swoje konsekwencje prawne, dlatego jeżeli wiesz, że termin wezwania Tobie nie odpowiada, warto powiadomić o tym sąd lub usprawiedliwić swoją nieobecność po fakcie. Jeżeli sąd otrzyma Twoje usprawiedliwienie, nie poniesiesz żadnej kary – otrzymasz po prostu kolejne wezwanie.
  2. Masz obowiązek informować sąd o zmianie adresu zamieszkania lub pobytu poza miejscem zamieszkania dłużej niż 7 dni. Jeżeli Twoja praca wymaga ciągłego przemieszczania się, często wyjeżdżasz lub się przeprowadzasz, musisz poinformować o tym sąd.
  3. Jeżeli zostaniesz poproszony o oględziny ciała, nie możesz odmówić. W skład oględzin wchodzi np. odciśnięcia palca, sfotografowanie czy okazanie Ciebie jako oskarżonego. Oględziny nie mogą natomiast naruszać tzw. „integralności ciała”, co oznacza, że nie mogą wychodzić poza Twoją strefę komfortu.
  4. W przypadku, gdy sąd zleca badania psychiatryczne lub psychologiczne lub badania ciała np. pobranie krwi, nie masz możliwości odmowy.

Jeżeli odmówisz którejkolwiek z powyższych czynności, odpowiednie organy mają prawo zastosować wobec Ciebie siłę fizyczną.

O CZYM WARTO PAMIĘTAĆ?

Jeżeli nie znasz języka polskiego, masz prawo do tłumacza.

Brak możliwości komentowania.